نام جد بزرگ اين خاندان؛ حاج محمد موسی است كه معروف به “حاج محمد موسي تاجر طهرانی” بوده اند .حاج محمد موسي فرزند آقا علي است كه آقا علي نيز فرزند حاج ابوالحسن ميباشد.
از نام و نشان اسلاف مرحوم حاج ابوالحسن اطلاعاتی دردسترس نيست. اجداد حاج ابوالحسن در شیراز زندگي می کرده و به کار تجارت اشتغال داشته اند. در زمان رونق تجاري قزوین و انتخاب این شهر بعنوان پايتخت در اوایل سلطنت سلسله صفویه، جد حاج ابوالحسن از شيراز به قزوین مهاجرت می نماید. حاج ابوالحسن به واسطه اشتغال به شغل تجارت در قزوین، به “حاج ابو الحسن تاجر قزوینی” معروف شده است. بيش از دويست و سي سال پيش و در آغاز حکومت آغامحمد خان قاجار (همزمان كه تهران توسط سر سلسله قاجار به پايتختي انتخاب مي شود)، حاج ابوالحسن به اتفاق خانواده به تهران مهاجرت مي نمايد.
فرزند وي، آقا علي در تهران متولد مي شود و به كار تجارت مي پردازد و به ” آقا علي تاجر طهراني” مشهور مي گردد. آقا علي در تهران ازدواج مي نمايد و داراي فرزنداني مي شود. يكی از پسران آقا علي تاجر طهراني، محمد موسي نام داشته است.
محمد موسي در تهران بدنيا آمده، رشد نموده و به كار تجارت مشغول ميگردد و از اين رو، به ” حاج محمد موسي تاجر طهراني” شهرت ميابد.
حاج محمد موسي تاجر طهراني
تاريخ تولد محمد موسي با استفاده از شواهد تاريخي، حــــدود سال ١٢٠٥ خورشيدي مي باشد. تولد ايشان در اواخر زمان سلطنت فتحعليشاه دومين شاه سلسله قاجار بوده است. دوران كودكي وي همزمان با سلطنت فتحعليشاه (١٢١٣ تا ١١٧٦)، دوران نو جواني ایشان مصادف با سلطنت محمد شاه (١٢٢٧ تا ١٢١٣) و جواني، ميانسالي و اواخر عمر وي همزمان بادوران ناصرالدین شاه قاجار (١٢٧٥ تا ١٢٢٧) بوده است.
حدود ١٩٥ سال قبل، زمانيكه تعداد با سوادان كشور بسيار اندك بود، محمد موسي با سواد بود و بين آشنايان قبل از سفر به مكه، به “ميرزا موسي” مشهور بود.
حاج محمد موسی به تجارت داخلي و خارجي اشتغال داشت و از روسيه تزاري نفت براي روشنايي وارد مينمود. وي در زمان خود، از تجار بزرگ تهران بشمار ميامد.
حجره تجاري ايشان در تيمچه امين اقدس بود كه در بازار تهران و پس ازچهار سوق بزرگ قرار دارد.
همسر حاج محمد موسي، فاطمه خانم متولد حدود ١٢١٨ خورشيدي (دختر ام سلمه و نوه دختري حاج محمد محسن طهراني) بوده اند و فرزندانشان ٢ پسر و سه دختر بترتيب زير بوده اند:
١- حاج محمدعلی
٢- حاج محمد كاظم
٣- حاجیه كوكب سلطان
٤- حاجيه خاور سلطان
٥- حاجيه مريم سلطان
پس از اينكه فاطمه خانم در جواني (حدود سن ٣٢ سالگي و در سال ١٢٥٠ خورشيدي) فوت مينمايد، حاج محمد موسی در سن چهل و پنجسالگي عمر خويش بوده اند و فرزند آخرشان (مريم سلطان) طفل خردسالي بوده اند. ايشان، عیال دیگری بنام “حاجيه زهرا خانم” اختيار ميكنند و از ايشان نيز صاحب شش فرزند ديگر بشرح زير ميشوند:
٦- حاجيه فاطمه سلطان
٧- حاجيه عاليه
٨- حاجيه شهربانو
٩- حاجيه عذرا
١٠- حاج عليرضا
١١- حاجيه كبري
علیرغم سختی و مشقت سفر حج در آن زمان تمام فرزندان حاج محمد موسی به حج مشرف شده و حاجی یا حاجیه بوده اند.
حاج محمد موسي بسیار متمول بود و خانواده وي در رفاه زندگي مينمودند. روايت شده است كه در حاليكه در منزل اكثريت اهالي تهران از پيه سوز وشمع براي روشنايي استفاده ميشد، در خانه ايشان از چراغ گردسوز استفاده ميشده است.
وي در کارهای خیر همواره پیشقدم بوده است . درنقشه های قدیمی و اولیه شهر تهران از چند سرای معروف تجاری نام برده شده که یکی از آنها سرای حاج موسی می باشد. نام فامیلی بخشی ازفرزندان حاج محمدعلی در حال حاضر نيز “حاج موسی” می باشد اما فرزندان حاج محمد كاظم و حاج علیرضا و حتي فرزندان تعدادي از دختران حاج محمد موسي داراي نام فامیلی “قندی” هستند.
حاج محمد موسی تاجر طهراني بسیار دست به خیر بوده و کارهای خیر زیاد و مهمی در زمان حیات خود انجام داد. از جمله آنها ساخت حمام و ساخت يخچالهاي طبيعي است كه با يخ زدن طبيعي آب در مخازن زير زميني در زمستان و ذخيره سازي آن براي تابستان، مورد استفاده قرار ميگرفت. ايشان بخش اعظمی از املاك خود را وقف امور خیر نموده است كه بخش وسیع موقوفه ايشان، زمينهاي محل يخچالهاي طبيعي است كه هم اكنون در اطراف میدان خراسان و بیسیم نجف آباد واقع است. بخش دیگری از موقوفات ایشان در بازار تهران است .
حاج محمدموسی تاجر طهراني حدود ٦٨ سال عمر داشته اند كه از دنيا ميروند. زمان فوت ایشان اواخر پائيز و يا اوايل زمستان سال ١٢٧٣ خورشيدي (١٣١٢ قمری) و در زمان سلطنت ناصرالدين شاه می باشد. مزار وي در آرامستان وادي السلام در شهر نجف اشرف، در ٥٠ متري قبور مطهر حضرت هود پيغمبر و حضرت صالح پيغمبر مي باشد.
فرزندان و نوه ها
حاج محمد موسي تاجر طهراني در مجموع سه پسر و هشت دختر داشتند:
الف- پسران و نوه هاي پسری حاج محمد موسی
١ – مرحوم حاج محمد علي
حاج محمد علي پسر و فرزند ارشد حاج محمد موسي است كه به تخمين متولد سال ١٢٣٢ خورشيدي ميباشند. او نيز مثل پدر به تجارت اشتغال داشت و پس از فوت پدر، سرپرستي تجارت، اموال و موقوفات حاج محمد موسي را به عهده مي گيرد. در اسناد موجود، ايشان بنام “حاج محمد علي طهراني” ناميده شده اند.
مرحوم حاج محمد علي طهراني از ازدواج اول خود با خانم بلقيس النگ طهراني داري چهار پسر و يك دختر بودند و از ادواج دومشان ؛ داراي يك پسر بودند. همگي اين فرزندان كه به تبع پدر خود، “طهراني” ناميده ميشدند، در زمان اجباري شدن اخذ شناسنامه، نام پدر بزرگ خود “حاج موسي” و يا “حاجي موسي” را براي نام فاميل خود برگزيدند.
نام كامل شناسنامه اي فرزندان حاج محمد علي عبارت است از:
الف: حاج محمد حسين حاج موسي
ب: حاج حسن حاجي موسي
ج:حاج احمد علي حاجي موسي
د: معصومه خانم حاجي موسي
ه: ميرزا حاجاقا حاجي موسي (ايشان چون در روز عيد سعيد قربان بدنيا آمده بودند، اسمشان را حاجاقا گذاشته بودند)
و: آمهدي حاج موسي كيواني
حاج محمد حسين، حاج حسن و ميز حاج آقا نيز همگي در كار تجارت و دنباله رو پدر و پدر بزرگ خود بودند. عكسهاي موجــــود از آنها، ايشان را نيز با ردا و دستــــار شير شكري (پارچه زمينه شكري با گلهاي ريز طلايي) نشان مي دهد.
حاج محمد علي طهراني حدود ٩ سال پس از فوت مرحوم پدرشان؛ در سال ١٢٨٢ خورشيدي و در سن ٥٠ سالگي بر اثر سكته قلبي فوت نموده اند. مزار ايشان در جوار مرحوم پدرشان در آرامستان وادي السلام در نجف اشرف قرار دارد.
٢ – مرحوم حاج محمد كاظم
حاج محمد كاظم پسر و فرزند دوم حاج محمد موسي نيز مثل پدر و برادر خويش به تجارت اشتغال داشت. وي به تخمين، متولد سال ١٢٣٨ هجري خورشيدي است. در اسناد موجود، ايشان بنام “حاج محمد كاظم تاجر طهراني” ناميده شده اند. ولي پس از اجباري شدن اخذ شناسنامه براي امور تجاري، ايشان از آنجا كه به تجارت قند اشتغال داشتند؛ نام فاميل “قندي” را بر گزيدند.
مرحوم حاج محمد كاظم قندي از همسراول خود (مريم خانم) سه پسر و ٣ دختر داشتند كه به ترتيب عبارتند از:
الف: خانم صاحب سلطان قندي
ب: حاج ميرزا علي اصغر قندي
ج: حاج ميرزا محمد صادق قندي
د: خانم سكينه سلطان قندي
ه: خانم ربابه سلطان قندي
و: حاج ميرزا محمد ابراهيم قندي
درجريان يك بيماري، مريم خانم همسر حاج محمد كاظم، در سال ١٢٧٧ خورشيدي و در جواني ازدنيا مي روند. حاج محمد كاظم بعد از فوت ايشان، در اسفند سال ١٢٧٩ خورشيدي با خانم خديجه سلطان ازدواج مي كند. ازاين ازدواج نيز خداوند سه پسر و چهار دخترديگر به ترتيب زير به وي عنايت مي كند:
ز: خانم طوبي قندي
ح: حاج ميرزا علي اكبر قندي
ط: خانم معصومه قندي
ي: حاج ميرزا عبدالله قندی
ك: حاج ميرزا اسدالله قندي
ل: خانم زهرا قندي
م: خانم محترم قندي
حاج محمد كاظم قندي در نيمه اول سال ١٣٠٦ خورشيدي در راه سفر به عتبات بيمار و طي آن سفر در سن حدود ٦٨ سالگي مرحوم شدند و در جوار مرحوم پدر و برادرشان در آرامستان وادي السلام در شهر نجف اشرف مدفون ميباشند.
٣ – مرحوم حاج عليرضا
مرحوم حاج علیرضا قندی دهمین فرزند حاج محمد موسی وسومین پسر ایشان می باشد كه به تخمين متولد سال ١٢٦٠ خورشيدي ميباشد. ايشان از همسر اولشان (بنام عصمت خانم) شش فرزندداشتند (دو پسر و چهار دختر) که به ترتیب عبارتند از :
الف: بتول خانم قندي
ب: زینت خانم قندي
ج: حاجعلی (ايشان چون در روز عيد سعيد قربان بدنيا آمده بودند، اسمشان را حاجعلي گذاشته بودند) قندي
د: حاج یوسفعلی قندي
ه: موچول خانم قندي
و: سکینه خانم قندي
حاج عليرضا از همسر دومشان (بنام صغري خانم) فرزندي نداشتند.
حاج عليرضا قندي در سال ١٣٤٨ خورشيدي در حدود سن ٨٨ سالگي درگذشت و مزارشان در “وادی السلام” قم قرار دارد.
ب: دختران و نوه هاي دختري حاج محمد موسي
دختران حاج محمد موسي بترتيب عبارتند از: حاجيه كوكب سلطان، حاجیه خاور سلطان، حاجيه مريم سلطان (از فاطمه خانم همسراول ايشان) و حاجيه فاطمه سلطان، حاجيه عاليه، حاجيه شهر بانو، حاجيه عذرا و حاجيه كبري (از زهرا خانم همسر دوم ايشان)
١- مرحومه حاجيه كوكب سلطان خانم (دختر اول از فاطمه خانم/ فرزند سوم)
حاجيه كوكب سلطان به تخمين متولد سال ١٢٤١ خورشيدي بودند. ايشان با حاج محمد ابراهيم قزويني از تجار سراي قزويني ها در بازار طهران ازدواج نموده بودند.
از نام فرزندان حاجيه كوكب سلطان اطلاعي در دست نيست.
٢- مرحومه حاجيه خاور سلطان خانم (دختر دوم از فاطمه خانم/ فرزند چهارم)
حاجيه خاور سلطان خانم به تخمين متولد سال ١٢٤٣ خورشيدي بوده اند. ايشان با حاج محمد حسين قزويني از تجار بازار طهران در سراي قزويني ها و برادر حاج محمد ابراهيم قزويني (همسر كوكب سلطان) ازدواج نمودند و داراي چهار دختر و يك پسر بودند. پسر ايشان كه فرزند آخرشان بوده است در نوجواني (در سفر حج كه همراه مادرشان بوده است) فوت نموده است. نام دختران ايشان بشرح زير است:
الف: حاجيه رقيه (معروف به خانم باجي)
ب: حاجيه طوبي
ج: حاجيه ربابه
د: حاجيه معصومه (معروف به خانم خانما)
٣- مرحومه حاجيه مريم سلطان خانم (دختر سوم از فاطمه خانم/ فرزند پنجم)
حاحيه مريم خانم به تخمين متولد سال ١٢٤٨ شمسي بوده اند. ايشان همسر حاج محمد حسين بنكدار قزويني بودند.
از آنجا كه نام همسر حاجيه خاور سلطان نيز حاج محمد حسين بود ولي از همسر حاجيه مريم سلطان بزرگتر بودند، لذا همسر خاور سلطان؛ به حاج محمد حسين “بزرگ” مشهور گرديد.
حاجيه مريم سلطان داراي ٣ دختر و ٣ پسر بشرح و بترتيب زير بودند:
الف: حاجيه نرگس خاتون
ب: حاجيه فاطمه (حاج خانم سعادت)
ج: حاجيه خديجه خانم
د: حاج محمد تهراني راد
ه: حاج رحيم نثاري پور تك
و: حاج محمد موسي برهاني فر
حاحيه مريم خانم در سال ١٣٢٣ خورشيدي در حدود سن ٧٥ سالگي مرحوم شدند و در “قبرستان نو” قم مدفونند.
٤- مرحومه حاجيه فاطمه سلطان (دختر اول از زهرا خانم/ فرزند ششم)
حاجيه فاطمه سلطان كه به تخمين متولد سال ١٢٥٢ خورشيدي است، با آشيخ مهدي عرب ازدواج نمودند و داراي دو دختر بشرح زير بودند:
الف: حاجيه عصمت خانم
ب: حاجيه نصرت خانم
٥- مرحومه حاجيه عاليه خانم (دختر دوم از زهرا خانم/ فرزند هفتم)
حاجيه عاليه خانم كه به تخمين متولد سال ١٢٥٤ خورشيدي است، همسر حاج محمد رضا كاشاني از تجار پارچه در بازار تهران شدند.
عاليه خانم از اين وصلت، داراي ٤ پسر و يك دختر داشتند. فرزندان وي با اجباري شدن تعيين نام فاميل، نام فاميل دايي خــــــود حاج محمد كاظم، ” قندي” را بر مي گزينند.
الف: حاج محمد تقي قندي
ب: حاج ميرزا علي نقي قندي
ج: حاجيه منوّر خانم قندي
د: حاج محمد حسن قندي
ه: حاج مهدي قندي
حاجيه عاليه خانم در سال ١٣١٨ خورشيدي در طي سفر به عتبات؛ در حدود سن ٦٤ سالگي مرحوم شدند و در جوار مزار مرحوم پدر و برادرانشان در وادي السلام نجف اشرف مدفونند.
٦- مرحومه حاجيه شهر بانو خانم (دختر سوم از زهرا خانم/ فرزند هشتم)
حاجيه شهر بانو خانم كه به تخمين متولد سال ١٢٥٦ خورشيدي است، با فردي به نام حاج علي اكبر ازدواج نمود و تنها پسر ايشان حاج ميرزا عباسعلي قندي است.
وي نام فاميل “قندي” را به تاسي از دايي خود، برگزيد.
٧- مرحومه حاجيه عذرا خانم ( دختر چهارم از زهرا خانم/ فرزند نهم)
حاجيه عذرا خانم كه به تخمين متولد سال ١٢٥٨ خورشيدي است، با آقاي عبد الله كربلايي (معروف به كل باجي) ازدواج نمودند. نام فرزندان ايشان بشرح زير است:
الف: حاجيه مرضيه آقا مهدي قمصري
ب: حاج حسين يزداني پور فرد
ج: حاجيه كبري يزداني پور فرد
٨- مرحومه حاجيه كبري خانم ( دختر پنجم از زهرا خانم/ فرزند يازدهم)
حاجيه كبري خانم آخرين فرزند حاج محمد موسي است كه به تخمين متولد سال ١٢٦٢ خورشيدي ميباشند. وي پس از ازدواج و قبل از مادر شدن، از دنيا مي رود.